Divers-sensitief handelen in de praktijk: interview met Arzu Yentür
Mei 2022
Op 23 juni organiseren VIVO en FeBi een vorming over divers-sensitief handelen in de praktijk. Het belooft een interessante dag te worden vol leerrijke oefeningen opgevuld binnen een theoretisch kader. Trefpunt Odi sprak met Arzu Yentür, professional en opleider binnen deze vorming.
Waarvan kunnen mensen jou kennen Arzu?
"Ik werk voor de Erasmushogeschool Brussel (EhB), waar ik docent psychologie ben. Ook ben ik praktijklector, waarbij ik vooral eindwerken en stages begeleid. Daarnaast begeleid ik ook het project Democratische Dialoog, een project verbonden aan het Kenniscentrum Urban Coaching and Education van de Erasmushogeschool Brussel. Verder ben ik ook trainer rond cultuursensitief handelen en werkte ik mee met VIVO aan het ontwikkelen van het blended leertraject: ‘Ziedet?’, een tool om professionals aan te leren hoe ze op een cultuursensitieve wijze met gevoelige thema’s kunnen omgaan in de praktijk. Tot slot werk ik ook nog één dag per week in mijn privépraktijk in Laken als psychologe."
Op 23 juni kom je een vorming geven omtrent de divers-sensitieve dialoog, wat betekent dat precies?
"Initieel noemde dat de ‘cultuur-sensitieve dialoog’, maar ik merkte tijdens de vormingen dat cultuur-sensitief nogal snel de connotatie krijgt dat we oog moeten hebben voor de cultuur van een persoon, dat zorgde voor verwarring bij de deelnemers: moeten we nu wel of geen rekening houden met de cultuur van deelnemers? Dat kan voor twee valkuilen zorgen, enerzijds gevaar van overculturaliseren en anderzijds kennisreductionisme. Daarom gebruik ik liever de term divers-sensitief handelen, omdat je hierbij de ander op een holistische manier gaat benaderen. Je gaat oog hebben voor de diverse identiteit die de persoon draagt. Divers-sensitiviteit is dus meer dan een cultuurspecifieke benadering. Het is een veel bredere blik, met respect voor de basisrechten van de mens: iedereen wordt vrij en met gelijke rechten geboren. Die rechten gelden voor wie je bent en waar je bent."
Waarom is dit zo belangrijk voor hulpverleners? Op welke uitdagingen botsen hulpverleners?
"In de hulpverlening word je geconfronteerd met een zichtbaar ander uitziende layer. De persoon die voor je zit denkt anders, ziet er anders uit, uit zich anders. Taal is hier een zeer concreet voorbeeld, dit mag niet voor handelingsverlegenheid zorgen. Maar als je elkaar wil begrijpen, dan gaat dat ook!
Maar voor mij gaat het veel breder dan hulpverleners, iedereen krijgt hier baat bij! Het is een competentie die je als hulpverlener, maar ook als ‘Mo met de pet’ nodig hebt om in een pluridiverse samenleving mee te draaien. We zien een evolutie op vlak van moraal, ’een algemeen’ kader is weggevallen. Hierdoor worden we geacht om die zelf op te bouwen. Echter weten we niet zo goed hoe we dat moeten doen en dat brengt uitdagingen met zich mee, die extra zichtbaar worden in de hulpverlening.
Als je de juiste tools inzet op het juiste moment, met de juiste basishouding, zal je al snel merken dat mensen heel vaak dezelfde basisbehoeften hebben zoals gezien en erkend willen worden. Het is anders leren kijken naar de ander."
Wat kan je als hulpverleners doen om werk te maken van de divers-sensitieve dialoog?
"Het begint vooral bij jezelf, je moet bewust zijn van jezelf en je eigen kader. Je kan bijvoorbeeld eerst nadenken wat je waarden en normen zijn, hoe die ontstaan zijn en welke de onderliggende mechanismen zijn van je referentiekader? Welke privileges heb je meegekregen? Wat zijn je blinde vlekken? Welke codes beïnvloeden jouw handelen en hoe weet je dat? Het is natuurlijk geen evidentie, want het is een hele zoektocht naar jezelf, maar hiervoor kan je je laten begeleiden door anderen. Het is belangrijk om hiervoor regelmatig intervisies te volgen met een divers team aan diverse achtergronden (op alle vlakken: opleiding, leeftijd, intersectoraal,…).
Als deze eerste stap is gebeurd ga je ook de normen en waarden van de anderen leren kennen. Je moet open en nieuwsgierig kijken naar jezelf en vervolgens naar de ander. Herkennen is één ding en benoemen is een ander. Je mens-zijn zal sowieso plaats innemen in je werkcontext, die twee zijn in elkaar vervloeid, je kan die niet uit elkaar halen."
Welke tools zou je meegeven aan hulpverleners?
"Eerst en vooral goesting! Je moet het nieuwsgierig kind in jezelf bovenhalen. Daarna zie ik twee zaken. Enerzijds moet je de dynamieken van framing goed kennen. Framing is kort samengevat een overtuigingstechniek waarbij woorden en beelden bewust gekozen worden om de ontvanger te beïnvloeden. Vervolgens is het belangrijk om onze geïnternaliseerde beeldvorming in vraag te stellen. Onze maatschappij is heel divers, maar er is ook inzicht in polarisatie nodig. We moeten hier echt stilstaan bij sommige systemisch verankerde ordeningen.
Anderzijds zijn er praktische tools, waaronder perspectiefwissel. Dat is belangrijk om tot empathie te komen. Hierover geef ik verschillende oefeningen mee, maar het is vooral belangrijk om te blijven investeren in leren leren. Blijf leren uit je fouten, het is maar door te oefenen dat je kan bijleren."
