Ruimte om te struikelen: hoe vertrouwen taalontwikkeling versterkt
Wie denkt dat taalontwikkeling alleen draait om taalcursussen en woordenschat, vergeet een onmisbare bouwsteen: een veilig klimaat. Of, zoals Steve Lervant het noemt, “de ruimte om jezelf te zijn, ook als je nog struikelt over woorden.” Als ‘directeur zorg’ bij de Sint-Jozefskliniek in Izegem, ziet hij dagelijks hoe cruciaal zo’n klimaat is voor de ontwikkeling van medewerkers. Samen met Daan De Ceukelaire, de NT2-instructeur bij VDAB West-Vlaanderen die hen ondersteunde, werkte Steve aan de praktische invulling van een taalbeleid binnen het ziekenhuis. En in die praktische invulling komt steeds dezelfde les naar voren: taal leer je niet alleen uit een boek of in een leslokaal, maar vooral op de werkvloer – in een omgeving waarin je mag oefenen, fouten mag maken en waar collega’s elkaar verder helpen.
Diversiteit op de werkvloer als realiteit én opdracht
In de Sint-Jozefskliniek is het besef gegroeid dat culturele en talige diversiteit op de werkvloer geen uitzondering meer is, maar een blijvende realiteit. Voor Steve Lervant is de vraag al lang niet meer óf je met diversiteit moet leren omgaan, maar hóe je dat op een constructieve manier doet. “We zijn verplicht om een weerspiegeling van de maatschappij binnen te brengen in onze organisatie,” vertelt hij. “Daar hoort ook bij dat we leren omgaan met andere zorgopvattingen en werkhoudingen.”
“Taal is cruciaal,” zegt Steve. “Een zorgverlener moet in dringende situaties kunnen rapporteren, begrijpen wat een collega bedoelt, of de signalen van een patiënt correct interpreteren.” Een basisniveau Nederlands – minimaal 2.4 – is daarbij onmisbaar, vooral om de juiste medische beslissingen te kunnen nemen.
Kleine stappen, veilige omgeving: de sleutel tot duurzame integratie
De aanpak van Sint-Jozefskliniek is gestoeld op vertrouwen, duidelijke verwachtingen en graduele begeleiding. “Je moet vanaf het begin duidelijk maken: taal is geen toegangsexamen, maar wel een voorwaarde om aan boord te blijven,” legt Steve uit. Door nieuwkomers te laten groeien in een veilige leeromgeving – zonder angst om fouten te maken – worden ze sterker en gemotiveerder.
Een goed voorbeeld daarvan zijn de ‘on the field’-opleidingen die met VDAB werden opgezet: gerichte observaties, kleine taaloefeningen op de werkvloer en opdrachten buiten de werkcontext (zoals boodschappen doen of naar de bibliotheek gaan) hielpen nieuwkomers niet alleen professioneel, maar ook sociaal te integreren.
Daarnaast werd taaltraining op maat voorzien, met aandacht voor specifieke terminologie op de werkvloer – inclusief het ontcijferen van het West-Vlaams dialect. En het team werd aangespoord om geduld te oefenen en feedback constructief te houden. Als je inzet op positieve feedback – ‘zie je wel dat je dat al kunt’ – dan zie je mensen echt groeien.”
Verhalen van groei, mislukking én trots
De kracht van de aanpak blijkt uit verschillende trajecten die Steve en zijn collega’s hebben begeleid. Zo werd een zorgverlener met veel ervaring in het thuisland succesvol geïntegreerd op de medische beeldvorming. Dankzij haar inzet en de begeleiding vanuit het ziekenhuis, groeide ze uit tot een volwaardige collega die patiënten vlot informeert en geruststelt.
De Spaanse verpleegkundige die ooit met een taalbarrière begon, ontwikkelde zich tot verantwoordelijke van het dagziekenhuis dankzij een ondersteunend team en intensieve begeleiding. Ook haar Poolse collega is doorgegroeid tot dagverantwoordelijke. “En dat met een taalachterstand bij de start – dat is iets om trots op te zijn,” zegt Steve. Teaminitiatieven, zoals een citytrip naar het thuisland van buitenlandse collega’s, versterkten bovendien het wederzijds begrip en de teamspirit.
Maar niet elk traject eindigt even succesvol. Zo was er ook een Roemeense verpleegkundige met een sterke opleiding, maar met een te grote angst om Nederlands te spreken. Ondanks verschillende pogingen om haar op de juiste afdeling te plaatsen, bleef de communicatie moeilijk. “Het begint met durven. En als die veiligheid er niet is, dan wordt het lastig.”
Een veilig klimaat is meer dan taal alleen
Wat Steve in zijn verhaal steeds weer benadrukt, is hoe essentieel een veilig klimaat is voor taalontwikkeling op de werkvloer. In eerste instantie klinkt dat misschien vanzelfsprekend: mensen moeten fouten mogen maken, zonder daarop afgerekend te worden. Maar terwijl hij verder vertelt, wordt duidelijk dat ‘veiligheid’ meer omvat dan alleen het mogen struikelen over woorden.
“Het gaat erom,” zegt Steve, “dat mensen zich durven uitdrukken – ook als ze niet zeker zijn van hun Nederlands. Dat ze durven zeggen wat ze denken, durven vragen wat ze niet begrijpen.” Zo’n klimaat creëer je niet door simpelweg te zeggen dat alles mag; het vraagt om een cultuur waarin ruimte is voor openheid én correctie, waarin spreken en verbeteren hand in hand gaan.
Feedback als bouwsteen van vertrouwen
Daarin speelt feedback een sleutelrol. Niet de afrekenende, corrigerende toon die mensen op hun plaats zet, maar eerlijke feedback die helpt. “Bij ons weten mensen: als iemand je aanspreekt op je taal, is dat omdat diegene wil dat jij verder komt. Niet om je af te breken,” legt Steve uit. “Dat moet echt in de cultuur zitten.”
Steve noemt dit een “speak-up-cultuur”, waarin mensen durven aanspreken én aangesproken worden. Maar dat is niet vanzelfsprekend. “Sommige collega’s nemen het gesprek gewoon over in het Engels, om het makkelijker te maken. Maar dan help je niemand vooruit.” Juist daarom is het krachtig als een leidinggevende het voortouw neemt: “Als de hoofdverpleegkundige hoort dat er Engels gesproken wordt waar het niet hoeft, dan moet die de collega’s daarop aanspreken. Niet als berisping, maar omdat ze samen iets aan het bouwen zijn.”
De kracht van duidelijke taal – ook in feedback
Toch is dat aanspreken niet altijd makkelijk. Daan beschrijft hoe feedback soms zo voorzichtig geformuleerd wordt dat niemand weet wat er nu eigenlijk gezegd wordt. “‘We stellen vast dat er mogelijkerwijze een aantal zaken zijn die misschien toch wel beter kunnen...’ – ja, wat bedoel je dan?” Goede feedback is helder, zonder hard te zijn. “Je moet durven zeggen: dit ging niet goed, dit is waarom, en dit is wat we verwachten. Dat is niet streng, dat is juist ondersteunend.”
En ook daar zit weer die succesfactor: een gedeeld vertrouwen dat feedback er is om elkaar verder te helpen. Dat fouten geen afwijzing betekenen, maar groeikansen. En dat je als team samen verantwoordelijk bent voor het leerproces – in taal, en ver daarbuiten.
