Effectief reageren op discriminerende uitspraken

Wat doe je als iemand je discrimineert?

Verzamel concrete feiten

Leg een dossier aan waarin je de incidenten precies omschrijft: wat is er gebeurd, wanneer, waar, door wie, wie waren er nog bij, wie zijn getuigen...? Bewaar zoveel mogelijk bewijsstukken.

Confronteer de dader met zijn gedrag

Benoem het concrete gedrag. Maak duidelijk waarom je dit niet op prijs stelt. Vraag om ermee te stoppen. Vraag eventueel naar het waarom van het gedrag. Aan de reactie merk je wel of de persoon bereid is om tot een oplossing te komen. Laat weten dat je stappen onderneemt als de situatie niet verandert.

Zoek steun

Die vind je bij andere slachtoffers, zodat je samen iets kan ondernemen. En vraag buitenstaanders om te getuigen, om je emotioneel te steunen of om je te helpen in gesprek te gaan met de dader. Neem zeker contact op met de vertrouwenspersoon binnen je organisatie als het discriminerende gedrag van een collega of leidinggevende komt.

Dien officieel klacht in

Of onderneem juridische stappen als de situatie niet verbetert.
Dit kan via:

• de klachtenprocedure van de betrokken organisatie of instantie
• Unia, het Interfederaal Gelijkekansencentrum

Wat doe je als je getuige bent van discriminatie?

Reageer als je kwetsende of discriminerende opmerkingen of gedrag opmerkt

• Stel er vragen over: ‘Hoe kom je daarbij? Wat maakt dat je dat zegt of denkt? Van waaruit doe je dat?’
• Zeg wat het met jou doet en wat het mogelijk zou kunnen betekenen voor de persoon naar wie het gericht is.
• Zeg wat je wel wil en verwacht.
• Blijft de persoon dit gedrag stellen? Benoem dan duidelijk dat het om discriminatie of racisme gaat en dat dit strafbaar is en niet getolereerd wordt.

LSD-methode als gesprekstechniek

Een effectieve gesprekstechniek bij gevoelige onderwerpen is de  LSD-methode. De L staat voor luisteren, de S voor samenvatten en de D voor doorvragen. De kern van deze methode is dat je eerst de tijd neemt om goed te luisteren en pas reageert nadat je hebt samengevat en doorgevraagd.

Een goede vraag is een ‘hoe’ of ‘wat’ vraag: een open vraag waar niet met ‘ja’ of ‘neen’ op wordt geantwoord. Speur tijdens het samenvatten naar aanknopingspunten om verdere vragen te stellen. “Hoe weet je dat…?” Wees alert op vaagheden, subjectieve uitlatingen, aannames, algemene waarheden en formuleringen met ‘moeten’ of ‘kunnen’. Van belang bij het doorvragen is om open vragen te stellen en daarmee onduidelijkheden te elimineren, hoofdzaken van bijzaken te scheiden en tegenstrijdigheden op te lossen. Geef pas je feedback na het luisteren, samenvatten en doorvragen. Wees daarbij niet veroordelend, maar probeer de dialoog gaande te houden. Om de ander enigszins aan het twijfelen te brengen over een vooroordeel dat die koestert, zal je de persoon serieus moeten nemen en moeten aanvoelen wat er voor die op het spel staat. De beste strategie is vaak om te laten zien dat er meer kanten aan een incident of een gebeurtenis zitten, laten zien dat er ruimte is voor meer interpretaties.

En vooral: bied het slachtoffer alle steun

Weet dat je dezelfde stappen kan zetten als het slachtoffer. Meld het bijvoorbeeld zelf bij de instanties.

En hoe reageer je op discriminerende grapjes?

• Reageer niet: zeg niets, doe niets, lach niet. Doe dit elke keer opnieuw bij een discriminerende grap. Lach daarentegen hartelijk met niet-discrimerende grappen.
• Ga weg voor de clou komt. Verzin een excuus: een dringend telefoontje of een plaspauze.
• Stel oprecht geïnteresseerde vragen aan de grappenmaker om die persoon te laten inzien dat dit ongepast en kwetsend is. Gebruik een neutrale toon. Laat zelf beschuldigingen en verontwaardiging achterwege. 
• Confronteer de grappenmakker. Zeg dat je zo’n grap niet grappig vindt en dat je niet wilt dat die persoon ze nog aan jou vertelt.